Art ( eidos , species) = Inbegriff ähnlicher, verwandter Individuen ... ... zusammengefaßt werden. Bei ARISTOTELES heißen die Arten ta hôs genê eidê (Met. XIV 5, 1079 b 34). ZENO der Stoiker definiert die Art als das von ...
Engel : geistige Mittelwesen zwischen Gott und dem Menschen ( ... ... SCOTUS ERIUGENA sind die Engel »intelligibiles, aeterni, incessabilesque motus circa principium omnium« (Div. nat. II, 23). FECHNER setzt seine » Gestirngeister « den »Engeln« ...
Furcht als Affect , der durch die Vorstellung drohender Gefährdung ... ... aufweist): Vgl. ARISTOTELES (Rhetor. II, 5, 1), CICERO, AUGUSTINUS (De civ. Dei), HOBBES (Leviath. I, 6). L. VIVES (De an. ...
Theorem ( theôrêma ): Lehrsatz . Vgl. ARISTOTELES, Met. XIV 2, 1090 a 14. FRIES, Gr. d. Log. S. 71, u. a.
Spiritus : Geist (s. d.), Lebenshauch, Nervengeist. Spiritus ... ... , quae per corpus exercentur«, 4 sent. 49, 3). CARDANUS (De subtilit. XIV, 585). F. BACON (De dignit. IV, 2). Spiritus rector ...
Theophanie (theophania, theophaneia ): göttliche Erscheinung , Offenbarung in ... ... göttliche Selbstdarstellung in der Welt . Solche Theophanie, »apparitio Dei.« (De div. nat. I, 7 ff.) lehrt SCOTUS ERIUGENA. Gott schafft, wird ...
Gottesstaat oder Gottesreich (»civitas Dei, regnum gratiae«): das ... ... der göttlichen, sittlichen Ordnung im Gegensatze zum irdischen Staatsverbande: AUGUSTINUS (De civ. Dei XII, 27). LEIBNIZ spricht von der »republique de l'univers ou ...
Causa praecedit effectum : Die Ursache geht der Wirkung voran (z.B. bei JOH. SCOTUS, Div. nat. I, 39). » Causa est potior causato « (THOMAS, Sum. th. I, 60, 4 ob. 2). Vgl. Ursache .
... ist »de divinitate sermo et ratio« (De civ. Dei VIII, 1). Gott »scitur melius nesciendo« (De ord ... ... Überseienden, nur im Nichtwissen Nahbaren (De myst. theol. l ff.. De div. nom. 1, 4. 4, 2. 13, l ... ... der Theologie findet sich bei SCOTUS ERIUGENA (De div. nat. II, 30. vgl. I, 14). ...
... einfache, undefinierbare Vorstellung (Ess. anal. XIV, 202). Nach KANT ist nicht die Raumvorstellung selbst, sondern nur ... ... keinen extramundanen leeren Raum, da in Gott alles sein Maß hat (De civ. Dei XI squ.). Nach SCOTUS ERIUGENA ist der Raum »terminus atque ...
... 9, 991 a 11 squ., XIII bis XIV). Die Idee, als Einzelwesen gedacht, müßte mit den ihr unterstellten Einzeldingen ... ... rationes..., secundum quas et in quibus visibilis mundus formatur et regitur« (De div. nom. c. 5). SCOTUS ERIUGENA bestimmt die Ideen (»ideae, ...
... 237 A, 258 E. Arist., Met. XIV, 2. Mull., Fragm. I, 33. Plat., Parm. 163C: ... ... omnem sensum vel etiam intellectum rationemque fugiunt, iure videri non esse« (De div. nat. I, 3). »Inferioris enim affirmatio superioris est negatio, itemque ...
... Er schuf, um Gutes zu wirken, die Welt aus nichts (De civ. Dei XI, 21 ff.; XIV, 11; Confess. XII, 7). Pantheistisch gefärbt ... ... einzige Wesenheit (1. e. I, prop. XIV), enthält alles: »Quicquid est in Deo est, ...
... .), Confess. XII, 7). Sie ist eine Einheit , geordnet (De civ. Dei XII, 4. XV, 5. De ord. I, 3). ... ... SCOTUS ERIUGENA geht die (intelligible) Welt ewig aus Gott hervor (De div. nat. III, 16). sie ist unvergänglich (l. ...
... (De carne Chr. 6), AUGUSTINUS (De div. et daem. 3, 5) u. a. Nach GREGOR VON NYSSA ... ... aptior, quo eius corpus pluribus modis disponi potest« (Eth. IV, prop. XIV). »Omnia, quae in corpore humano contingunt, mens percipere debet« (l ...
... Beraubung , Mangel (amissio) des Guten, hat nur relatives Sein (De civ. Dei XI, 22). DIONYSIUS AREOPAGITA und JOH. SCOTUS ERIUGENA nennen das Böse ein »innaturale«, »incausale« (De div. nat. IV, 16). Letzterer bemerkt: »Non ergo in natura humana ...
... und dieses ist in allen übrigen Seelenfunctionen mit enthalten (De civ. Dei XIV, 6. s. Voluntarismus ). Der Wille ist der Kern des Menschen (De civ. Dei VI, 11. XIV, 6. XIX, 6). »Naturalis appetitus« ( Trieb ) und » ...
... Anima est simplex natura et individua« (De div. nat. II, 23). Die Seele ist sich selbst denkende Substanz ... ... quo eius corpus pluribus modis disponi potest« (l. c. II, prop. XIV). Die Seele ist nicht einfach. »Idea, quae esse formale humanae mentis ...
Nichts (nihil mê on non ens) ... ... Lehre der Heiligen Schrift Gott die Welt geschaffen (vgl. AUGUSTINUS, De civ. Dei XII, 2), ist nach SCOTUS ERIUGENA das eigene Wesen Gottes (De div. nat. III, 19; 21). »Ex igitur nomine q. e. ...
... (Conf. XII, 8; 40; De civ. Dei XXII, 2). An sich ist sie »quaedam informitas sine ... ... Ipsa etiam materies, si quis intentus aspexerit, ex incorporeis qualitatibus copulatur« (De div. nat. I, 42; vgl. I, 61 f.). Die Materie ...
Buchempfehlung
Diese Ausgabe gibt das lyrische Werk der Autorin wieder, die 1868 auf Vermittlung ihres guten Freundes Ferdinand v. Saar ihren ersten Gedichtband »Lieder einer Verlorenen« bei Hoffmann & Campe unterbringen konnte. Über den letzten der vier Bände, »Aus der Tiefe« schrieb Theodor Storm: »Es ist ein sehr ernstes, auch oft bittres Buch; aber es ist kein faselicher Weltschmerz, man fühlt, es steht ein Lebendiges dahinter.«
142 Seiten, 8.80 Euro
Buchempfehlung
Zwischen 1765 und 1785 geht ein Ruck durch die deutsche Literatur. Sehr junge Autoren lehnen sich auf gegen den belehrenden Charakter der - die damalige Geisteskultur beherrschenden - Aufklärung. Mit Fantasie und Gemütskraft stürmen und drängen sie gegen die Moralvorstellungen des Feudalsystems, setzen Gefühl vor Verstand und fordern die Selbstständigkeit des Originalgenies. Für den zweiten Band hat Michael Holzinger sechs weitere bewegende Erzählungen des Sturm und Drang ausgewählt.
424 Seiten, 19.80 Euro