... zur praktischen, »operativen« Physik (De dignit. et augm. scient. III, 5). GOCLEN definiert: »Magica naturalis est secretior philosophia et diabolica, docens facere opera admirabilia intervenientibus virtutibus naturalibus per applicationem earum ad se invicem et patientia naturalia« (Lex. philosoph. p. 657). Vgl. SCHINDLER, Das ...
... keine Tugend , weil sie nicht aus der Vernunft entspringt (Eth. IV, prop. LIII). Dagegen betrachtet GEULINCX die Demut als Haupttugend. »Partes humilitatis« sind »inspectio und despectio sui« (Eth. I, C. 2, sct. 2, § 2).
Nichts (nihil mê on non ens) ist das contradictorische Gegenteil ... ... ist Überseiendes, nichts von allem Endlichen . Jedes Ding ist »compositio entis et non-entis« (Univ. philos. II, 6). R. FLUDD nennt die ...
Pneuma ( pneuma ): Hauch, ätherisches Feuer, Lebensgeist. Daß der ... ... und des »spiritus corporeus« im Mittelalter (»pneuma oder spiritus corporalis«: HUGO VON ST. VICTOR, De an. II, 9) (und noch später) lebt der ...
Mythus mythos Rede, Erzählung) heißt die primitive, die bildlich- ... ... der gemeinsamen Vorstellungen der socialen Gruppe (l.c. S. 361; vgl. Eth. I 2 , C. 2). Vgl. L. GEORGE, Mythus u. ...
Formal (formell): förmlich, zur Form gehörig, auf die ... ... p. 594). Im scholastischen Sinne gebraucht »formaliter« DESCARTES; so auch SPINOZA (Eth. II, prop. VII, coroll.). Gott ist als »res cognitas« ...
... 78). Die logische Bedeutung noch bei d'ARGENS: » Propositions évidentes et générales, telles que sont celles qu'on appelle maximes ou axiomes ... ... ... In der praktischen Bedeutung schon bei LA ROCHEFOUCAULD ( Réflexions ou sentences et maximes morales 1665). Nach KANT ist Maxime »das subiective ...
Moment (momentum, von moveo): 1) = der Moment, Augenblick, ... ... Willenshandlung . MICRAELIUS erklärt: » Momenta metaphysicis sunt incomplexa principia, nempe essentia et existentia. Nam essentia dicitur momentum primum , existentia momentum secundum . Unde ...
Cultur (geistige, sociale, ethische): Ausbildung der intellectuellen und moralischen ... ... Cultur die Herstellung einer sittlichen Weltordnung , eines harmonischen Vereines aller (Gr. d. Eth. S. 261 f.). H. SCHURTZ bemerkt: »Cultur ist die Erbschaft der ...
... , quae ad eam speciatim referuntur, quaeque producuntur, conservantur et corroborantur per aliquem motum spirituum« (Pass. an ... ... erklärt: »Les passions sont des habitudes de la volonté, que des idées et des sensations vives déterminent constamment pour telles manières d'être« (De la nat. I, 305). Vgl. JANET, Princ. de mét. et de psychol. I, 510 ff.
Askese ( askêsis , Übung ): Buße, Kasteiung, Abhärtung, Abtötung der Begierden . In der indischen Philosophie (als »tapas«) ... ... fordert auch die Ethik und Pädagogik (vgl. PAULSEN, Syst. d. Eth. II 5 , 15 ff.).
Per se : durch sich, selbständig, absolut. ... ... Dico, quod per se esse potest dupliciter accipi: uno modo pro esse incommunicabili, et sic per se esse est incommunicabiliter esse. Alio modo per se esse pro esse subsistentiae, et sic per se esse est per se subsistere« (Report. 4, d. ...
Freude ( Vergnügen ) ist ein Affect , der durch die ... ... Gaudium .... est laetitia orta ex imagine rei praeteritae, de cuius eventu dubitavimus« (Eth. III, prop. XVIII, schol. II). LOCKE (Ess. II, ch. ...
Furcht als Affect , der durch die Vorstellung drohender Gefährdung ... ... an. III, p. 243), DESCARTES (Pass. an. II, 58), SPINOZA (Eth. III, def. aff. XIII, def. XXXIX), LOCKE (Ess. II, ...
Ensoph : nach der Lehre der Kabbalâ das unendliche, unbestimmte ... ... spricht vom Ensoph als der »infinitudo, quae est summa quaedam res secundum se incomprehensibilis et ineffabilis« (De art. cabbal. I, 21a).
... f.; Phil. Stud. X, 116; Eth. 2 , S. 464). LAZARUS erklärt, in der Seele bleibe ... ... 94), WENTSCHER (Über phys. u. psych. Causal . S. 113, Eth. I, 291 ff.), E. v. HARTMANN (Mod. Psychol. S ...
... puncti, corporis, homogenii, principiorum substantiae, componentium quidcumque compositum, et intelligibilium« (l.c. 20, 2). ... ... der Einheit so: »L'âme ne considérant dans chaque objet que l'existence et faisant l'abstrction de toute cmposition et de toute attribut, elle acquerra l'idee d'unité« (Ess. de ...
Komisch (von kômos ) ist etwas, insofern es uns durch ... ... etwas Ungereimtes, das unschädlich ist. CICERO erblickt das Lächerliche in einer »turpitudine et deformitate quadam«, die ohne Schlechtigkeit ist (De oratore II, 58 ff.). Nach ...
Hemmung : Aufhebung oder Erschwerung einer Tätigkeit durch eine Widerstandskraft : ... ... . Den Begriff der psychischen Hemmung kennt bereits ARISTOTELES (De sens. 7; Eth. X 4, 1174 b 17 squ.). Auch bei LEIBNIZ (Erdm. p. ...
... ) est, quod esse non habet ab alio, sed a se ipso, et facit debere esse in omnibus, quae sunt« (l. c. II, ... ... Wissenschaft constructiv aufgestellt: »Principia sunt artis sive constructionis, non autem scientiae et demonstrationis.« Nach CHR. WOLF ist Princip »quod in ...
Buchempfehlung
Der junge Königssohn Philotas gerät während seines ersten militärischen Einsatzes in Gefangenschaft und befürchtet, dass er als Geisel seinen Vater erpressbar machen wird und der Krieg damit verloren wäre. Als er erfährt, dass umgekehrt auch Polytimet, der Sohn des feindlichen Königs Aridäus, gefangen genommen wurde, nimmt Philotas sich das Leben, um einen Austausch zu verhindern und seinem Vater den Kriegsgewinn zu ermöglichen. Lessing veröffentlichte das Trauerspiel um den unreifen Helden 1759 anonym.
32 Seiten, 3.80 Euro
Buchempfehlung
1799 schreibt Novalis seinen Heinrich von Ofterdingen und schafft mit der blauen Blume, nach der der Jüngling sich sehnt, das Symbol einer der wirkungsmächtigsten Epochen unseres Kulturkreises. Ricarda Huch wird dazu viel später bemerken: »Die blaue Blume ist aber das, was jeder sucht, ohne es selbst zu wissen, nenne man es nun Gott, Ewigkeit oder Liebe.« Diese und fünf weitere große Erzählungen der Frühromantik hat Michael Holzinger für diese Leseausgabe ausgewählt.
396 Seiten, 19.80 Euro