Online-Bibliothek

De Fischtog na Fiel

[285] Dat heet sik Lif un Seel opfrischen,

Des Sünndas mal na Fiel to fischen;

Dar geit dat lusti Tog um Tog,

Denn mal'n Hęk un denn mal 'n Pogg.

Man sitt de Węk sik redi krumm,

Man sitt de Węk sik redi dumm,

Dat weer je schändli, weer je sündli,

Thęr man sik Sünndas ni mal gründli,

Un mak sik mal de Lenken öli

Un Ünnerlif un Seel mal köhli.

Dat is en Schoster redi nödi,

Dat hollt em Hart un Bossen smödi,

Keen Sodaseep fat so op Pick,

As Sünndas mal na'n Fieler Dik.[286]

De Luff is schön, dat Wedder moje,

De Sünn is noch nich ut de Koje,

De Heiders ligt noch deep to snurken,

In Schummern trillt de eersten Lurken,

Umswirn un Singn vun Duts un Pocken

Is vun Sünnabnd noch nich int Stocken!

Doch rükt dat ut de Böm so frisch,

Een ward so nüchtern as en Fisch;

Doch rükt dat Gras so grön vun ünnern,

Dat kunn en Fohrmannsknecht vermünnern.

De Schosters sünd al lang int Wogen

Un wascht den Slap ut beide Ogen.

De Kaffe dampt – dat Finster apen, –

De Rullbröd glid ok dal int Slapen.

En Slępen Pannkok nimt man mit.

Hannoveraner hett en Nett,

Speckschoster mit dat Angesicht

De nimt dat op sin breden Rügg.

De Blickensläger kumt to angeln,

Der Kannegießer »thut nich mangeln«;

Ok fęhlt keen Brannwin, Melk un Beer,

Un vœrwarts treckt dat wille Heer,

En »ole Garr« vun Stümp un Stummeln,

De Schotfelln ballert anstatt Trummeln;

Jan Reuter mit de holten Stęwel

Is Hinterlieutnant sünner Säwel,

Doch mit en Schecht un Angelroth

Un Kluwer vun en dörtig Fot,

Un mit en Korf vœr Bars un Hęk[287]

Un Proviant vœrn ganze Węk,

Un anne Sit en leddern Tasch,

Un vœr de Boss en blickern Flasch,

Un inne Mund en Näsenböter

– Dat smeckt, je körter, um so söter, –

So treckt he los »mit frohem Muth«,

Dat echte Been stickt achterut.

Du hest wul ehr en Pudel sehn?

He slępt en Kęd-Enn' mank de Been,

Na alle Ecken kikt he lüstern,

Un löppt vœr Freiden rein in Bistern,

Un prust na jede Katt und Kater,

Un lett an jede Bom sin Water,

An jede Ecksteen mutt he snüffeln,

In jeden Misten söcht he Trüffeln,

Un alle Muslöck kratzt he deper,

Un rükt bi jeden Hund na'n Pęper,

Doch ehr he't wis ward, liggt he möd

Un knurri wedder an sin Kęd. –

De Schosters sünd utlaten fröhli!

De Schosters sünd unmaten sęli!

So flink un flödi as de Wind –

So lang de Föt ni blasi sünd.

Wa dreiht de Kopp ni as en Swanzstück,

Wa geit de Snack ni as en Danzstück,

Wa sleit de Tung ni slank in Snack,

Un Been un Schotfell rasch in Takt![288]

De Pocken weet ni wat der los is,

De Schosters weet ni wat en Grov is

Un Grübb un Graben, Gröv un Graff

Un gat op Allens lik op af.

Perdauz! – de Blickensläger drinkt

– Dat heet in stan – »un sinkt un sinkt« –

De Kannegießer »wullten Satz nęhm«,

Jüs as de Anner inn Moratz keem.

Wo is Jan Reuter mit de Schech?

Speckschoster!! krig dat Nett torech!

Jan Reuter!! gau de Kluwerstaken!

Jan Reuter löppt, em knackt de Knaken –

De holten – och, dat Moor is mœr!

Dat unecht Been geit deep hendœr! –

Dar sitt he fast mit all sin Reitschop!

Gottlof, de Blickensläger steit op

Ut Noth un Dod, un Murt un Schit –

Natürlich – op de günner Sit.

Sunst harrn de Schosters al de Strümp los

Un wulln der rin op Darm un Lümp los,

Un harrn em rutkręgn, dats nu eenmal

Gewis, un schulln se em ant Been haln

Na't Öwer, wo de Ręd noch rund gung:

Ob't Water wul bet an den Grund gung?

De Pocken weern al so tofręden,

Fungn mähli wedder an to ręden,

De Hadbar stunn un keek vun Feern,[289]

As wull he Swimm' un Fischen lehrn,

De Blickensläger funn dat fuchdi,

De barbeent Schosters funn' dat luchdi,

Un stunn' bedenkli all ant Öwer,

Un dachten all: wa kumt man rœwer?

De Hieren na de Hęk un Bars,

De Dare mit sin natten M –,

De Hieren lungri na en Fischtog,

De Dare hungri achtert Dischdok

Bi Kind un Kük un Kaffekann,

Un dröge Sünndagswäsche an.

Dat Water hett sin egen Tücken,

Un Moor un Gröben hebbt ęr Nücken;

Das jüs, as Winters Garn to winn':

Wa's mœgli! gar keen Enn' to finn!

Un nich en Stęgelsch, nich en Stegg!

Wa kamt de Fielers hier torech?

De lopt je na de Heid in Düstern,

Un weern der noch mit Botter güstern!

Speckschoster seggt: Wi mœt dat wagen!

Jan Reuter! gif den Kluwerstaken!

He treckt vunt Ledder, spütt in Hann',

Un fat den Stock, un sett em an,

Un nimt en Fahrt, un deit en Zug –

Un swęvt witbeentig inne Luch![290]

Hol lik de Tung! hol stif de Ohrn!

Steil steit de Kluwer as en Thorn!

Jüs pillik as en Ständerbalken:

Speckschoster hangt as an en Galgen,

Un tallföt, as en ophungn Kater,

Un kikt unglückli dal na't Water.

De Schosters schrigt: Nu hol di baben

Kanngießer: Och, er fällt in Graben!

Dat dę he ok. – Speckschoster swunk,

De Kluwer glee to Sit un sunk –[291]

Dat Waterpedden geit in Winter,

Jehanni is dat etwas dünner –

Een, twee, dree Schritt – De Schoh lopt œwer!

De Büx is vull – He kumt ni rœwer!

De Kopp is weg! – Dat gung noch gut:

He kruppt op de Sit wedder rut!

Dat weern denn Twee! Wa nu de Annern?

De fangt verdreetli an to wannern.

De Ossen dachten: Wats der los?

De Schosters sünd wul nich bi Trost!

Un keemn nieschiri langs de Wischen,

As wulln se mit na Fiel to fischen,

De Steert to höch, de Kopp vœrut:

Se neemn sik fast vernünfti ut.

De Schosters stunn' un sunn' ant Öwer,

Un dachten all: Wa kamt wi rœwer?

So neeg bi Fiel – man hör se karnn –

As Ossen vœr de Gröv to harrn,

As Ossen anne Barg to nœlen, –

Un hörn gündsit de Kaffemœlen,

Un sehn de Dik mit all de Fisch in,

Un sehn de Hüs' mit deckte Dischen:

Jüs blot en Tweernsdrath vœr en Pannkok?

Dat makt de Schosters redi unklok,[292]

Dat makt je'n Moltmœlsossen hittli!

Dat makt en Schoster gänzli nüttli!

Se stat as quesi Schap vœrn Heck:

En paar sünd dœr, Gott weet wasück,

De Annern lopt de Kopp in Tun

Un een mank anner as en Klun.

Denn hier weer Rath un Anslag dür,

As bi de Köh mit lopen Für.

Schüllt wi hendœr op Lębn un Dod, Fründ?

»Denk an din Kinner, de ni grot sünd!«

Swimm' oder sinken? »Dats je gräßli!«

Doch weert ni deep nog, dat weer häßli!

Man kunn dat blot vun babn nich sehn;

An Hemd uttrecken dach nich Een.

Wenn so de Kopp vunt Denken swar is,

En Dripp Verstand an jede Haar is:

Man kunn wul as an Sotswang wanken,

Koppheisterschęten vœr Gedanken –

So hett man as en Steen ann Slaggbom,

So hett man as de Tung inn Waggbom,

Jüs as en Paßbom an de Mœl,

Sin Magen ünner an sin Seel.

Un wenn de Kopp to swindli stiggt:

De Magen hollt dat Glikgewicht,

Un ström dat Denken redi armdick:

De Magen is en sękern Parmtik;[293]

De lett de Seelenklock ni utneihn,

Un de Gedankenstrom ni rutspeihn,

De is, löppt de Vernunft mal dennsch,

Stangtom un Halter vœr de Mensch.

De Twee op Gündsit wuschen Hemder,

As fröher ędle Königskinder,

Un schin' se vullens nich so hell

As Elfenbeen vun Hut un Fell:

De Blickensläger weer doch zart,

Man blot de Hann' fulln ut de Art,

As drog he Hannschen bet ann Ellbagn,

Ok harr de Kopp en swartli Kęhlkragn.

Speckschoster awer mak sik leidi

As en Senater vun Taheiti.

Doch – as se weern, so dęn se blenkern,

Un seeten mit de Been to slenkern.

Do seggt de Klempner: Harr 'k en Hanndok!

De Schoster: Oder ok en Pannkok!

Pannkok!! erscholl es durch die Weite,

»Pechvögel! kommt an meine Seite!«

So reep de Kannegießer lockend,

Un süh! dat Birßen keem int Stocken,

Un süh! de Magen keem int Zucken:

De Schosters awer all in Hucken

As Sniders un de Türksche Divan,

Un heeln ęr hungerige Lif an,[294]

Int gröne Gras ant smucke Öwer,

Rund um den plitschen Kannenstöwer.

De twee Gündsiters kregn ęr Deel

Hinœwer an den Kluwerstœl.

De Minsch ward banni quält op Eern,

Mutt banni sweten, sik to nährn,

Mutt klei'n un seihn un ei'n un meihn,

Ehr he wat kriggt, sik mal to frei'n,

Un hett he't endli rund in Pannkok,

So seggt de Magen kum mal: Dank ok,

So is de Hunger rein so hitt,

Man kunn wul rinfalln inne Grütt:

De Haar umt Hart rum wüllt Een sengn,

De Funkens ut de Kusen springn,

Un Arms un Mund un Tung un Backen

Hebbt hild, man wedder wegtopacken,

Man dœrtobringn an Sünndagmorgen,

Wat Węken kost an Sweet un Sorgen.

Man kunnt ni ansehn, ahn to schruweln,

Man kunnt ni ansehn, ahn to gruweln:

Wa ok dat Gröttste rasch vergeit,

Wat Mög un Tid erschaffen deit.

Wa langsam treckt de Plog de Spor!

Wa langsam leggt sik For an For![295]

De Jung sitt op de Pęr un slöppt ni,

De Knecht geit achteran un röppt: hü!

Un geit un geit un hollt den Plogsteert;

Un anne Wall dar liggt de Krogweerth,

Un süht se na, un smökt un smökt,

Un süht, wa swar de Pagen treckt,

Een vœr de anner, Schritt vœr Schritt,

Sin Knecht, sin Jung, sin Ogen mit:

He hört man kum de Rœder janken,

Un achteran treckt sin Gedanken,

Bet gündsit günnert an de Vœrwenn,

Dar süht he ruhi sik de Pęr wenn',

Un mähli rüggwarts kumt de Tog,

Sin Pęr, sin Jung, sin Knecht, sin Plog,

All liklankut as an en Snor:

So leggt sik langsam For an For.

Wat vœrn Geduldssack is son Bur!

Wa hett he't sur! wa hett he't sur!

Denn nu dat Seiden antosehn!

Un denn vœrt Opkam nich to będn!

Un denn in Winter in den Snee

Nix don to künn', as »Dree-Blatt-dree«, –

Un Vœrjahrs wedder losstudeern

Ant Smöken un Gras-wassen-hörn:

Nę! nę! de Weg is lang to fahrn

Bet tokum Harst de Wetenaarn!

Un denn noch reisen to verkopen,

Un Geld to telln bi ganze Hupen –[296]

Wat kost dat Mög an Kopp un Rügg,

Ehr mal de Möller Weten krigg!

Denn wedder stöben, mahlen, sichen,

Utwęgen, kopen un anrichen –

Bet man dat endli smort un braden

Ton Korf rutkriggt as fetten Fladen!

Fett weern se węn! as brate Rippen!

Kanngießer slick sik noch de Lippen.

Brun weern se węn un kross ann Rand!

De Klempner harr no'n Stück in Hand,

– He kreeg ni oft vun disse Gadung, –

Dat weer dat letzte vun de Ladung.

As ik al seggt heff: Een kunn schruweln!

Un alle seten ok to gruweln

Int gröne Gras ant bunte Öwer,

Rund um den plitschen Kannenstöwer,

Un dachten an Vergänglichkeit

Un den gewaltgen Zahn der Zeit,

Un harrn wul ungefehr beleggt,

Wat ik jüm ębn hochdütsch segg.

Se seten rund herum den Teller,

Un de Gedanken warn wat heller,

Speckschoster awer op Gündsit

Den warn toeerst de Bręgen wit.[297]

De vulle Magen keem int Wirken,

Dat kole Bad dę ok sin Stärken,

He seggt, un steit mit eenmal op:

Lüd! wi hebbt Blinndök vœr den Kopp!

Wi sünd je dümmer as en Rött!

Ik ga na Fiel un hal en Brett!

Speckschoster wenn' dat Angesich,

Speckschoster dreih den breden Rügg,

He wenn' den Puckel dick un fett,

Un gung na Fiel un hal en Brett.

De Annern seten noch to töbn,

As he krummpuckli wedder keem,

Un segen as na'n Wunderthier:

Warum se dat nich infulln weer;

Un gungn herœwer Een bi Een,

Toletzt Jan Reuter mit dat Been,

Un swegen still un gungn na Fiel,

Un keemn bet an dat holten Siel.

Dar leeg de Dik int gröne Reth,

Dar leeg he smuck int Sünndagskleed,

Dar leeg he hell int gröne Gras

Un blenker as en Spegelglas,

So frisch un klar, so still un blau,

As Abendluch, as Morgendau. –

Sitt still, du arme Pock int Rohr!

Sitt still, un sing din Sünndagschor![298]

Vundag' is allens Ruh un Fręd,

De Hadbar steit un drömt int Reth,

He hett sin rodsten Stęweln an,

He hett sin blanksten Feddern an,

He steit opt eene Been un hört,

Wa't rund umt Water singt un röhrt,

Un wa de Krutschen lusti bad,

Un wa de Hęk int Blaue stat,

Un wa de Aant gedülli bröd,

Un op de Spitzmus bi sin Föt.

Vundag' is allens Fręd un Rau,

De Lurken singt int Himmelsblau,

De Müggen spęlt as Sülwerstuff,

De Swölken sęgelt dœr de Luf,

Un swęvt un seilt ant Öwer lank,

Un dippt in Dik so spegelblank.

Dar kamt se hęr! en ganze Reeg,

Dar jagt se hin! un snackt vergnögt,

Bet na de lüttje Fischerhütt,

Wo Nest an Nest ann Balken sitt,

Wo hoch de anner Hadbar steit

Un blau de Rock na'n Hęben geit.

– Harr een den Kukuk dat verdacht,

Dat he de annern reep un lach?[299]

Un alle Plogsteertn achteran:

Kukuk! kumm Kiwitt! kik mal an! –

Uns Fischervolk war still un seeg,

War rein verstummt, un still, un sweeg,

Un setten sik ant Öwer hin

Hell in de schöne Sünndagssünn,

Un keemn int Snacken un Vertelln

Vunt Wanderlęben as Geselln,

Un wat se sehn un wat se dan,

Un wa se wit un wider gan

Mit Ranzen op un Stock in Hand

Int grote dütsche Vaterland.

Dat ole Hart keem rein in Swunk,

De ole Bursch war wedder junk,

Vergeet hier in de frische Luf

Sin lütt bedröfte Arbeitsstuv.

Ja, weer de Sünn ni deper sackt,

Se harrn wul bet Sünnabend snackt,

Un Nath un Draht un Blick un Pick

Vergęten an de Fieler Dik.

Do seggt Kanngießer: Lieben Leut,

Mich schwant, es wär wohl Zeit für heut!

Dat wirk! Denn Alle düch intwischen,

Dat war nagrad mal Tid to fischen. –[300]

Wenn ole Pagen recht verdaut hebbt,

Wenn satte Köhbeest edderkaut hebbt,

So is dat nüdli antosehn,

Wa se allmähli kamt to Been.

Eerst stęhnt een Enn' un richt de Steert op,

Denn kummt de Achterenn' vunt Deert op,

Denn stęhnt de anner Enn' un streckt sik,

Denn steit dat ganze Beest un reckt sik;

Doch sünd de Pagen meistens spattlahm,

Un künnt toeerst ni rech to Patt kam,

Un humpelt rum un pett en Tweetritt:

As wenn en Klempner dat Lifweh ritt,

Un krümmt sik as en Worm int Sandlock,

Denn leider! eet he to vęl Pannkok!

De knipt em as en bös Gewęten,

De sett em as Kolik int Sweten,

De krupt as smölten Bli int Lif lank,

De zwickt em as en isern Kniptang,

De drückt em an de korten Rippen.

Jan Reuter! hest du noch en Drippen?

So krig de blickern Flasch vun Knop,

Un schrap den letzten Rest tohop,

Denn schall dat sik wul bald verdeelen,

Wi Annern mœt pattu ni nœlen!

De Schosters seht ni oft na'n Hęben,

Steernkiken is ni Noth tum Lęben.

Wi hebbt keen Wüst' as Dubenheid,

Un dat is Holmer Ossenweid,

Un keen Kameel as Sęgenbück,[301]

Un makt keen Reis' as hier nan Dik;

Wi brukt keen Klock as unse Mag',

Un de geit sęker Dag vœr Dag.

Wer hett wat mit de Sünn to don?

De schint, un mag se ünnergan.

Doch weer't vundag' en anner Sak,

De Schosters dachten: Wats de Klock?

Se söchden na de Sünn int Norn

Un keken na de Heider Thorn,

Un söchden rund umhęr de Sünn,

Un kunn ęr rund herum ni finn'.

Do seggt der Een: Ik löv, dar sitt he!

Wi krigt am Enn' noch en Gewitter!

Ja, weern dat blinne Möllers węn,

De harrn dat mit de Nœsen sehn!

Doch Schosters sünd ni licht to schrecken:

De meenn, dat war sik noch vertrecken.

Dat dün int Westen as en Bank

Vun Prükenköpp, bet Möldorp lank,

De ganze Luch weer swul un bruddi,

De Hadbar stunn bedrückt un dutti,

De Swölken sęgeln dicht ant Reth,

De Pocken sungn ęr ludste Leed,

De Lurken seten still to dröm,

De Im de ilen ut de Blöm

Un summ' un jagen na de Feern,

Un alle Mœlen stunn' in Scheern.

De Schosters hebbt kalfleddern Seeln,

De meenn, dat war sik noch verdeeln![302]

De lövt ni an en Dunnerwedder,

Bet op de Borten danzt de Teller,

De lövt ni, dat dat Ręgen gift,

As bet se't ut de Stęweln drift.

De Klempner blev int Gras to wrangeln,

Jan Reuter sett sik dal to angeln,

Dat holten Been wis' inne Höch,

Noch högerop de Angelschech.

De Annern gungn mit Nett un Staken

To Water an, en Tog to maken,

Vœrut de Dicke, opgekrämpt,

Vun nerrn de Büx un babn dat Hemd,

Rüggwarts – un trock mit beide Hann',

De Annern palschen achteran;

Man blot de plitsche Kannenstöwer

Blev inne Schoh un an dat Öwer.

He seeg na't Werk un harr dat Ręden,

Ob se dat »richtig machen thäten«.

De Pocken keken insgesamp to

Un dachten: dat is also'n Dampboot!

De Schosters trocken krumm un stumm

All um dat Nett umt Öwer rum.

Se trocken rut, se smeten rin,

Doch weern der nix as Pocken in;

Se slępen fort, se trocken op:

Nix as Dreckvageln, Kopp an Kopp!

Se trocken wit un wider hen,

Jan Reuter kunn se kum mehr kenn',[303]

He hör man blot den Kannenstöwer

Op hochdütsch ręden hoch vunt Öwer,

He hör dat swack un swacker summ',

Am Ende war dat gänzli stumm.

Do dücht em meist, dat drœhn un dus'

As wenn de Floth vun widen sus'.

He keek sik rund: dat drœhn un zitter –

Min Seel! dat ward en swar Gewitter!

De Klempner war sin Lifweh los

Un säh: Jehann, wi mœt to Hus!

Jan Reuter keek ann Hęben lank:

Dar klöv en Blitz de swarte Bank!

Jan Reuter neem sin Angelroth,

Jan Reuter neem sin holten Fot,

Sin Pip, sin Korf, sin blickern Flasch:

Dar keem de Dunner, dat dat gnasch!

Dar keem de Dunner, dat dat bęwer!

Dar keemn de Schosters all ant Öwer.

Se lepen barbeent – sünner Schotfelln

Un söchden na ęr Körv un Brotstelln.

Se harrn nix fungn, as mal ann Grund

De Fischer sin verdrunken Hund.

Se meenn en Stœr un noch wat gröter:

Do weert toletzt en doden Köter.

Wat nu to don? Wat nu vœr Rath?

Fisch muss man hebbn, un weern se brad!

Fisch muss man hebbn, ob Bars, ob Hęk,

Sunst gev't do Hus en natte Węk;[304]

Sunst weer bi't Frunsvolk nich to duern,

De al mit Putt un Bratpann luern,

Un fragden: »Nawersch, itt Se kakte?

Min Mann mag lewer botterbackte!«

Se stunn' un kratzen Kopp un Ohrn:

Keen Fisch – un dar de Heider Thorn!

Se stunn' un kratzen vœr un achter:

Keen Braden – as een vun de Slachter![305]

Do seggt de Dicke rein in Andach:

Lothgeter! nu gif du en Anslag!

Do seggt Kanngießer: Anderst nischt?

Mir gehn ins Haus und kaufen Fisch!

Dat lös' de Knütt! Se warn so froh,

As war se't schenkt, un Geld darto!

Se harrn in Drav ęr Körv to fat,

Se störmn de lüttje Fischerkath,

Se koffen Hęk un Bars un Aal,

Se koffen Krutschen alltomal,

Se neemn ęr Reitschop oppen Rügg,

De Ręgen klatsch se int Gesich,

Se neemn ęr Stęweln inne Hand,

Se wannern œwert natte Land,

Se wannern fort bi Blitz un Ręgen,

Dœr Murt un Moor un Gröv un Stęgen;

Keen Graff so breet, keen Wisch so mœr,

Se keemn hinœwer oder dœr;

De Murt leep in un ut de Taschen:

De Ręgen deen, dat wegtowaschen,

Un Heet un Sweet un Pick un Slick

Blev op den Weg na'n Fieler Dik.

Dat heet sik mal de Lenken thęern,

Dat heet sik mal de Lęden smęern,[306]

Dat heet sik mal de Glieder öln

Un Ünnerlif un Bossen köhln!

Se keemn – dœrnatt bet op de Felln –

To Hus; doch kunn' se wat vertelln,

Un snacken fröhli achtern Disch noch

Na Jahren vun de Fieler Fischtog.