Online-Bibliothek

[217] Lateinisches Exercitium.

Ist zuerst Anhangsweise gedruckt worden hinter einer akademischen Streitschrift, de Somno & Somniis, das ist, vom Schlaf und Träumen handelnd, die im Jahr 1751. den 3. April in dem philosophischen Audienz-Saale der

ALBERTINE,

dem eiteln Wandel nach Väterlicher Weise gemäß,

öffentlich aufgeführt worden

von

einem verlornen Sohne

U.L.F. Albertine.[219]

HORATIVS.

– – me gelidum nemus

Nympharumque leues cum Satyris chori

Secernunt populo – –
[220]

Armiger Avtomedon

Patroclo

S.

Male profecto Tibi consuluisti, CLARISSIME LINDNERE, qui libri Tui causam agere mihi mandaueris. Quod mihi detulisti muneris, fore, vt Te poeniteat, spondere possum. Consuetudine forsan fascinatus de me honestius iudicas; stropham enim Te indignam existimo, quasi facundiae amplitudinem ex RESPONDENTIS Tui infantia conciliare velis. Ieiune verba faciet pro Te iuuenis, qui ad fori literarii rabulas cum Flacci sententia subridere consuetus fuit:

DI bene fecerunt, inopis me quodque pusilli

Fecerunt animi, raro et perpauca loquentis.

Attamen cessi voto Tuo, vt me de amicitiae culpa accusare nequeas; – malo aures hominum sinistras quam suspicionis iniquae ianuam Tibi aperire, et periculum potius famae incurrere, quam amoris Tui damnum facere. De euentu improbo me consolabitur officii huius pietas.

Iucundissima vero libri, quem de somno & insomniis scripsisti, lectio aemulationem ingenii Tui philosophici in me transfudit. De diuinatione ex somniis paululum meditari tentaui, arte celeberrima, quae parti sorduit, parti arrisit. Coniectandi prurigo fecit, vt cognitionem fati tenebricosissimi euentu anticipare voluerint. Prae nimia vanitate vates hos de scientia gloriatos esse credo, qua Philosophus magis ac plebs stupere debet. Praeterea annales litterarum nos docent, artem hanc iis aeuis & apud gentes diuina fere autoritate floruisse, vbi superstitio cum ignorantia aut plilosophia nimis subtili et curiosa de imperio dimicauit. Auctorum proceres, qui inter antiquos praecepta et arcana huius artis scripta reliquerunt, sunt Artemidorus in Oneirocriticis, quae Ianus Cornarius latinae consuetudini tradidit, Apomasar in Apotelesmatibus Ioanne Leunclaio interprete, Aristoteles, Cicero et Macrobius cet. – Nicephori, Patriarchae Constantinopolitani, carmen iambicum de eodem argumento vsque mihi nec videre, nec peruoluere licitum fuit. – Nolo hic laudare coniecturas, quas Medici olim ex aegrotorum imaginibus nocturnis fecerunt; licet improbem, Hippocratis obseruationes in his Paeonas nostros neglexisse, qui tamen necdum[221] erubescunt ex venarum rythmo et vrinae lustratione fatidicos agere. Nec prosequar historiam artis huius, nec in quaestiones de ratione et moribus eius descendam, quae prodigiorum curioso lectori magis quam Tibi satisfacerent. In plurimis quidem auctores somniorum interpretationibus ingenio abundare lepido haut diffiteor; sed dolendum est, illos iudicio et fide carere: hinc satius duco oracula eorum ridere, quam credere. Ne Tu omnium somniorum derisorem me putes, Sacri Codicis et experientiae auctoritatem maxime suspicio, vt somnia quaeque idem valere putem. Iucundiora et grauiora quaedam iudico, ac multa, quae vigilantes operamur; quinimmo malo Croesum aut Irum in somniis quam in vigiliis agere. Sed mitto haec. –

Opinio quorundam Philosophorum maioris mihi momenti videtur, qui mentem humanam praestantioris virtutis in somno capacem crediderunt. Vis praeuidendi ex horum sententia praeualet, si facto non vsus est, vt mens in motus et actiones corporis influat. Iungunt argumento huic commercium cum geniis, ex quorum vsu fati anecdota animus noster in somniis colligere possit. Explicatio Tua somni aduersari opinioni eorum videtur, quae menti nostrae praerogatiuam in dormiendo tribuit. Nexus enim, qui illam et corpus intercedit, in caussa est, vt officium eius ab ingenio & situ corporis pendeat. Defectus igitur aut abundantia spirituum vitalium machinam motibus suis, et mentem per necessitudinem, quae inter vtramque obtinet, sensibus inhabilem reddit. Quoniam vero somnus inseruit succo nerueo reparando, qui vsu diurno consumitur, patet menti nostrae cogitandi ferias obtingere.

Secus esset, si conditio animi in somno haec foret, vt sui sibi non conscia esset, nec sentiret se cogitare, quod ideae et repraesentationes eius a cerebri motibus congruis disiunctae sunt1. Quiescit a munere suo externo, vti Conditor ab opificio suo quieuit; attamen pergit operari, aeque ac viuere in somno haut cessamus, quamuis per quietem vitam non sentiamus. Sane est defectus stationis nostrae, vt materialibus istis ideis perinde ac verbis carere nequeamus, si cogitationum nostrarum nobis conscii esse velimus. Ne vero illas ideas nullas et inutiles putes, quarum non meminerimus; – nexus, qui aeque nos latet, dari potest inter has et illas, quas sentire incipimus, quando molle irrigui cerebri incrementum factum atque ιχωρ hic naturae nostrae reparatus est. Ludit[222] tunc imaginatio nostra cum his animi sensibus in cerebri tabula, quando fibrae repletae et restitutae sunt. Ratio, quae nobis et cum coeli patriciis et cum daemoniorum plebe intercedit, ad somnia etiam extendi potest; praeterquam quod praesentia mentium et laruarum varii ordinis, quas in animos nostros influere arcana dinuinarum literarum nos docent, maxime inseruit nodis naturae humanae dissoluendis. Hinc forsan admonitiones geniorum nostrorum, quas toties anxii negligimus; hinc sollicitationes, quarum auctorem esse mentem nostram diffidimus; hinc decreta, quorum argumenta nescimus; cogitationes graues, quas casui tribuimus; operationes, in quibus medias causas mens nostra minus intelligit. Si mihi quoque liceret animorum sympathiam mutuam a geniorum vsu deriuare, fere crediderim, nostros, amice, genios ante foedus familiaritatis nostrae inuicem conspirasse. Sed a genio meo monitus litteras finio, ne mora scribendi consuetudinis nostrae diuturnitatem aequet. Accedit denique, quod ista relegens somnianti ingenio scripsisse mihi videor. Quicquid temporis superest, malo curare, ne hoc loco Te consilii et me poeniteat osequii. Vale. Cal. April MDCCLI.