[335] Nich wohr – dat's ok gor to verdreetlich, is't nich?
Vörut för allens, wat 'ne Wirtschaft hett,
de nu drög Wäder grad so nödig brukt
as Wind 'ne Mœhl un as een Schipp dat Water –
wenn sacht un flink denn Drupp an Druppen dalföllt,
so dicht tohop, as wir'n s' in Garwen bunnen.
Swart is de Lucht, un dat's een mächtig Schur,
wat een mit Fog Landrägen heeten dörft;
dat höllt dree Dag' un Nacht in eenschen an,
de Kurrpitsch in de Buddel rönnt as dull,
de Pogg in't Glas de will abslut nich stigen,
un't oll dumm Wäderglas dat föllt noch ümmer –
nich wohr, dat's ok gor to verdreetlich, is't nich?
Vörut för allens, wat sonn Wirtschaft hett.
Een'n Ogenblick lett sacht de Sünn sick sehn,
man witt un matt süht s' ut as Melk, de kest is,
as wir s' elennig krank un hadd't koll Feewer,
ründ ümmen Kopp 'n Kimmeldok sick ümdan
un leg dor baben in'n tweesleprig Bedd
un hadd sick dor bet œwer'n Hals inwickelt
un mücht vun nicks un heel un gor nicks weeten.
Denn eens denn rögt sick baben dor de Dak
un rullt sick rüm un dreigt un warwelt sick,
as ob de krank Sünn sick eens rümmer smet,
dat mit de Hitt kreg un wull blot sick stangeln.
Dat is de Wind, de wull woll, man he kann nich,
de kümmt so swack noch ümmer ut Südwest:
wenn he mal tostött, is dat grad, as wenn[335]
sonn lütten Jung in sonn Sößschäpelssack,
den s' œwer't Sleet in't Backhus uphängt heww'
un Moder waschen let, herin eens pust't.
Een kann nich sehn een Vittel Wägs vor sick,
un wenn een middags baben uppen Barg,
ründüm fri Rüm un apen Feld, ok stünn.
De Hoff, dat Dörp, de Landstrat is een Pütt,
de Wischen bi de Mœhl sünd all all blank,
bet an ehr Burd de Grabens all all vull
un kœn'n so flink dat Water furt nich schaffen,
as dat vun baben kümmt. Nee, 't is to trurig!
Dor is so väl to don, dat Enn is weg,
dat Für brennt een'n hell up all teihn Nagels,
un sülst't Meßführen dat will nu nich mihr.
Twee Föder stäken fast all in'n Lehm
bi'n Botterbarg, wu de Wennacker liggt;
de Pir de damp' un sehn so blanking ut,
as wiren s' heel un gor mit Tran afräwen;
de Knechts de heww' ehr Fodersäck ümdan
sick üm ehr Schullern, 't Water leckt un drüppelt
vun'n Hot ehr as 'ne Rönn, un de oll Swäp
sülst will nich klappen mihr.
Kik eens! Dor hoppt
de dick Karlin de Dämm längs bi dat Vehhus;
ehr Schört hett s' œwer'n Kopp nam'n un ehr Röck
bet an de Kneekähl hochup bunnen; kik eens!
Wu se dor henpatscht mit ehr scheewen Been
in de langschächtig Kirlssmerstäwel, kik!,
de för ehr drallen Waden väl to knapp sünd;
de knipen ehr, man se hett noch mihr Knipen:
de Rotten sünd dor achter in de Gat,
dicht bi de Backaw un den Aantenpohl,
un heww' sick de dree besten Gössels stahlen,
un Gant un Gos de schrigen as verrückt.
Wat ward Schultmoder seggen, wenn se't markt!
De steiht de Kopp sit gistern so nich recht;
se hett nah Fik all mit de Füllkell slahn[336]
un Dürten mit ehr höltern Slarp all smäten,
se schellt un schimpt un smitt so mit de Dören,
de Schostein rokt, un Vader knurrt so väl,
un den is ok nicks, gor nicks recht to maken.
De sinnt so väl un snackt in sick herin,
un kann doch keen Minsch för dat Wäder för nich!
Na nu, vun Vader will wi man nicks seggen,
de hett sin'n Kopp so vull, dat de em düst;
dat's in de Aust jo, un de Weit dotrip,
de Arwten de ligg' all noch up ehr Swad –
wat de nu woll all kint un utpahlt sünd!
Een mag dor nicks mihr hüren vun un weeten.
Dat bäten Timthee dat is ok noch buten,
de Vörmahd dor was ok nich recht wat wussen,
de Wull wir œwer Johr dree Daler ringer,
un de Avkat hett een Kaptal em künnigt –
dat schall un möt he to Antoni schaffen,
dat kost't nu ok all wedder ni Negozen!
Un liggt sonn ganze Last up een Poor Schullern,
denn kriggt een sacht dat mit sonn Ungedur,
denn ward een sacht'n bäten kettelhoorig,
ick glöw, denn künn bi mennigeen'n dat vörkam'n,
de't süs ok grad nich mit'n Düwel höllt –
wenn dat denn grad so drapen müß un künn sick,
wat de leew Gott em uppe Strat begegent
un noch so orig ok de Tit em böd –,
he bet't Schöndank drist manke Tähn intwei,
kreg't ok de Paster achterher to weeten
un nehm em dorför snurrig in de Bicht.
Ji weet' jo, wu dat Nahwer Bullern güng,
oll Krischan Buller – je, dunn läw he noch! –
den ollen Buller meen'ck vun Höhen-Hagen –,
de hadd'n gor to schönen Rappslag buten,
'ne wohre Pracht un Staat was't antosehn,
de stünn so dicht, künn Has' un Windhund drägen,
un Mad un Emer hadd em nicks nich dan.
För dusend Daler slög he em nich weg,[337]
man blot dat een, he hadd em nich versäkert –
wat schüll he ok! Sin Geld so weg to smiten!
Sit dörtig Johr was dor keen Hagel west,
de See de let keen'n Hagel nich herœwer,
dat ded he nich, oll Buller was dor säker,
dat müß he bäter weeten, dor slög em
keen Ader nah, un sonn oll Premi, wen
mag dor girn ran, wenn dat nich nödig deit.
Dunn eens nah Disch – de Rapp de was meist rip –
hadd Krischan Buller in sin'n Armstohl lägen,
lurt uppe Müs' dor'n bäten, as he't nennt,
de Been lang utstreckt vör sick up'n Schämel,
sin Fru ehr siden Halsdok œwer'n Kopp –
denn dat was swol, un de oll Fleegen stöken –
un drömt, wat Brockelmann dree Daler sößteihn
em böd för'n lütten Schäpel Rostocksch Mat
un, wenn teihn Last dat würr, denn een mit anner
dreedusend un dreehunnert dörtig Daler.
Un dorbi sagt he as 'ne duwwelt Brettsag,
de vör dree Pir un'n böken Kammrad geiht;
un dorto snöw un pust' he mankedörch,
as hadd he in Rapswater œwernam' sick,
blot man vun wägen den kaptalen Bott
un toväl Nägenogen dorto gäten. –
Dunn rullt dat los up eens. As wenn sonn Schostein
vun baben vun den bœwelst Bœhn dal instört't,
so ballert dat, so rastert dat un gnastert.
Up Sprüng oll Buller, rew sick mit de Düm
sin beiden Ogen klor un kek ut't Finster.
Weg was de Drom! Dor stünn dat pickenswart,
dor günt den See, un steg un steg un swüll,
as wull un müß dat œwer'n See eens rœwer,
grad up den Rappslag los. – Oll Buller rut,
sin 'n nigen Hot sett't in de Fohrt he up,
de hüng vun Sünndag her noch an den Riegel,
un langt sin'n Handstock her sick ute Eck –
ahn den ded buten he dat nie un nie nich.[338]
Hen löp he nah sin'n Rapp, un as he ankem,
dor stünn dat Wäder grad em œwer'n Kopp.
Ran sust dat œwer'n See, as wenn de Düwel
vörbi 'ne Kirch jagt 's Abens vör Korfridag
un de grot Bädklock grad den Festdag inlüddt.
Brun würr dunn Buller, as sonn Gosbeer ward,
wenn Gallen dor is. Dree grot Hagelslaten,
as Walnœt grot, de slögen vör em dal.
Flink böhrt sin'n Handstock Buller up un draugt,
as wull dat Wäder uppe Städ he pannen,
un schreg: »Ick segg, wu du di't ünnersteihst,
so schall di furtst dat helle Dunnerwäder!
Süh, Krischan Buller bün'ck un mag sonn Spaß nich!
Ick weet nich, wu ick denn to bün kumpabel!« –
Hen œwerst güng de Hagel œwer'n Rapp,
grad as sonn steenern grot Schanseewalz geiht;
dal güng de Rapp, as würr he rinner stampt,
as hadd'n sick dor an teihn Swadron Husoren
ründ üm sick sülst teihnmal herüm eens swenkt,
un vör em slög dat Wäder in de Bök,
dat Spön un Spledder üm sin'n Kopp em stöben.
Oll Buller œwerst schreg: »Man nich so hastig!
Een spreckt een Wurt sacht för sin Eegendom!
Dat is een slichten Kirl, de dat nich deit
un de sick all so ünbesehens hennimmt,
de is nich wirt, dat he wat hett un kriggt!«
Un as de Storm em dunn sin'n Hot vun'n Kopp ret,
sin'n nigen Ünripen vun Höter Hänsch,
den Mandag he nah Pingsten sick irst köfft hadd,
un dormit afscheest œwer Stock un Steen
grad in de Bäk ehr allerdeepste Düp –
kek he sick gor nich nah em üm un brummt:
»Na, wenn de Düwel de Trumpet irst hett,
kann mintwäg' girn he ok dat Mündstück kriegen;
up gegen'n Backaw hojahnt dat sick slicht!
Un wenn de leew Gott dat glik œwel nimmt,
wenn een för sin god Sak een godes Wurt spreckt,[339]
je, denn – denn möt he sinen Willen hebben;
denn kennt he œwerst Krischan Bullern slicht –
mein Jes' nee ja! Een seggt sacht eens sin Meenung
un wohrt sick denn ok grad nich vör sonn Wurt,
dat man so birt un noch keen Farken kriggt!«
Buchempfehlung
Erst 1987 belegte eine in Amsterdam gefundene Handschrift Klingemann als Autor dieses vielbeachteten und hochgeschätzten Textes. In sechzehn Nachtwachen erlebt »Kreuzgang«, der als Findelkind in einem solchen gefunden und seither so genannt wird, die »absolute Verworrenheit« der Menschen und erkennt: »Eins ist nur möglich: entweder stehen die Menschen verkehrt, oder ich. Wenn die Stimmenmehrheit hier entscheiden soll, so bin ich rein verloren.«
94 Seiten, 5.80 Euro
Buchempfehlung
Biedermeier - das klingt in heutigen Ohren nach langweiligem Spießertum, nach geschmacklosen rosa Teetässchen in Wohnzimmern, die aussehen wie Puppenstuben und in denen es irgendwie nach »Omma« riecht. Zu Recht. Aber nicht nur. Biedermeier ist auch die Zeit einer zarten Literatur der Flucht ins Idyll, des Rückzuges ins private Glück und der Tugenden. Die Menschen im Europa nach Napoleon hatten die Nase voll von großen neuen Ideen, das aufstrebende Bürgertum forderte und entwickelte eine eigene Kunst und Kultur für sich, die unabhängig von feudaler Großmannssucht bestehen sollte. Michael Holzinger hat für den zweiten Band sieben weitere Meistererzählungen ausgewählt.
432 Seiten, 19.80 Euro